2.1.1. Yaprak galerisinekleri: Liriomyza trifolii (Burgess)
L. bryoniae (Kalt.) L. huidobrensis (Blanchard) (Diptera: Agromyzidae)
Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli
Erginler, grimsi-siyah renkte, 1.3-2.3
mm boyundadır. Yumurtalar oldukça küçük olup, yaprak epidermisine bırakılır. Yumurtadan çıkan larva yaprakta galeri açarak beslenir. Zararlının 3 larva dönemi bulunur. Son dönem larva, toprakta veya bazen yaprak üzerinde pupa olur.
Yaprak galerisineği, sera koşullarında bütün mevsim görülebilir. Bir dişi, 30°C sıcaklıkta ömrü boyunca yaklaşık 400 yumurta bırakır ve sera koşullarında yaklaşık 10 döl verir.
Şekil 26. Liriomyza trifolii Şekil 27. Liriomyza bryoniae
Şekil 28. Liriomyza huidobrensis Şekil 29. Diglyphus isaea
Yaprak galerisineklerinin ergin ve larvaları
bitkide zarar oluştururlar. Ergin dişiler beslenme ve yumurtlamak amacıyla ovipozitörleri ile yapraklarda küçük yaralar açarlar. Erginler, buradan çıkan özsu ile beslenir ve yaprakta küçük sarı lekecikler oluştururlar.
Larvalar yaprakta iki epidermis arasındaki parankima dokusunda beslenerek ilerler ve bunun sonucunda galeriler oluşur. Bir yaprakta birden fazla galeri olabilir. İleriki dönemlerde bu bölgeler sararıp, kurur
ve dökülürler. Genç fide
ve bitkilerde gelişmeyi
geciktirerek dolaylı olarak ürün ve değer kaybı
meydana getirir. Polifag bir zararlı olup, özellikle fasulye, hıyar ve domatesteki zararı önemlidir (Şekil 26, 27 ve 28).
Biyolojik
mücadelesi
Yaprak galerisineklerinin seralarda yetiştirilen ürünlerde tespit edilen parazitoitleri, Diglyphus isaea, Chrysonotomyia chlorogaster, C.formosa, Hemiptarsenus zilahisebessi, H.varicornis’ dir. Bu zararlının parazitoitleri, Akdeniz havzasında bulunan ülkelerde farklı Liriomyza spp. türleri üzerinde tüm yıl boyunca aktif kalabilmektedir. Bu sebeple, sera etrafındaki bitkilerde bulunan parazitoitler, ilkbaharda seraya geçerek yaprak galerisineği üzerinde iki üç nesil verdikten sonra bu zararlıyı doğal olarak kontrol altına alabilmektedir. Ancak doğal BM’nin yaygınlaşabilmesi için bu konuda daha çok araştırmanın yapılıp hangi durumlarda başarılı olunabileceğini belirten bir sistemin geliştirilmesi gerekmektedir.
Bu parazitoitlerden en önemlisi D.isae olup, bu türün kitlesel olarak üretimi ve salım yöntemi de geliştirilmiştir. Diglyphus isae, Liriomyza türlerinden bizim ülkemizde
varlığı belirlenen L. trifolii, L. bryoniae, L. huidobrensis larvalarının etkili parazitoitidir. Bu parazitoit gregarius parazit
olup, bir konukçu larvadan birden fazla parazitoit bireyi çıkabilmektedir. Parazitoitin ergin bireyleri konukçu larvasını paralize ettikten sonra yakınına veya üzerine bir adet yumurta bırakmaktadır. Yumurtadan çıkan parazitoit larvaları, konukçusunda beslenip üç larva dönemi geçirdikten sonra yaprak üzerinde pupa olmaktadır. Pupalardan ergin bireyler çıkarak hayat döngüsünü tamamlamaktadır.
Parazitoitin kitle üretimi, L. trifolii ile yoğun bulaşık fasulye bitkisinde
yapılmaktadır. Kitle üremi için 25oC sıcaklık, %70 nisbi nem ve 15 saat aydınlatma yeterlidir. Kitle üretiminde parazitoitin erginleri, fasulye üzerinde zararlının çoğunluğu 3. larva dönemindeyken, kafes başına 150 adet gelecek şekilde salınmaktadır. Daha sonra parazitoitin pupaları karanlık bir kutuya alınıp ve parazitoitin ışığa gelme özelliğinden yararlanılarak pupadan çıkan erginler kolayca toplanmaktadır. Geliştirilen metotla
günde 700 adet parazitoit pupası üretilebilmektedir.
Parazitoit salımı için, serada bulunan bitkilerde yaprak galerisineğinin yoğunluğu, bir dekar alandan 30 bitki seçilip, her bitkinin alt ve orta yapraklarından birer adet kopartılarak, yaprakta bulunan larvalar sayılıp yaprak başına düşen sayı belirlenmektedir. Ülkemizde
yaprak galerisinekleri ile BM amaçlı tavsiye alan parazitoit D.isae, Ek çizelge 1’de tavsiye edilen oranlarda salınmalıdır.
Parazitoit salımı yapılmış alanlarda bitkide koltuk ve yaprak alma işlemleri sırasında alt yapraklar hemen kopartılmamalı, bu yapraklar parazitoit pupalarının çıkışı tamamlandıktan sonra kopartılmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder